A, B, C, .... X, Y, Z

De aardpeer, ook wel bekend als topinamboer, knolzonnebloem of jeruzalemartisjok (Helianthus tuberosus), is een vaste plant behorend tot de composietenfamilie. Deze plant wordt zowel in siertuinen als groentetuinen gekweekt en gedijt goed in het Nederlandse klimaat, waarbij hij de neiging heeft zich sterk te verspreiden. Het afmaaien van de plant is niet afdoende om de knollen te verwijderen, aangezien deze overleven.
Zoals de naam aardpeer al doet vermoeden, worden de ondergrondse delen, ook wel wortelknollen genoemd, gebruikt. Deze knollen bevatten fructanen, biotine, calcium, ijzer, natrium en inuline. Bovendien staat vast dat ze geen nitraten opslaan.

Ascophyllum nodosum, beter bekend als knotswier, is een type bruinwier dat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van kleine blaasjes met slijmerige inhoud aan de stengels, waarin de voortplantingsorganen zich bevinden. Deze stengels bevatten ook grote, met gas gevulde knobbels die ervoor zorgen dat de plant rechtop blijft staan onder water. Knotswier varieert in kleur van olijfgroen tot goudbruin. Het thallus kan een lengte bereiken van 30 tot 60 cm en is flexibel, zodat het kan meedeinen met de krachtige bewegingen van het water.

Absintalsem (Artemisia absinthium) is een plant uit de composietenfamilie (Asteraceae). Deze soort staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten als vrij zeldzaam en matig in aantal afgenomen. Het is een vaste plant die van nature groeit op droge, kalkrijke, stikstofrijke en bewerkte gronden in gematigde streken van Europa, Azië en Noord-Afrika. De geslachtsnaam Artemisia is afgeleid van de Griekse jachtgodin Artemis.
De knoppen van absintalsem worden traditioneel gezien als geneeskrachtig. Het bittere extract van deze knoppen is een belangrijk ingrediënt in dranken zoals vermout en klassieke absint. De belangrijkste smaakstoffen hierin zijn absinthine en het naar menthol ruikende terpeen thujon.

Anijszaad heeft een natuurlijk zoete, warme smaak die doet denken aan drop. Het is een veelzijdige smaakmaker die zowel in zoete als hartige gerechten gebruikt kan worden. Over de hele wereld wordt anijszaad gebruikt in snoepgoed, en het wordt ook vaak toegevoegd aan likeuren, zoals Ouzo.
Je kunt anijszaad toevoegen aan brood, gebak, koekjes, fruit en peperkoek. In de Indische keuken is anijs onmisbaar in curry's en bij visgerechten, en het geeft een heerlijke smaak aan groenten zoals pompoen en wortel. In Nederland is het een traditie om anijszaad te gebruiken op beschuit met muisjes bij een geboorte.
Anijszaadthee kan helpen bij een zwaar gevoel na de maaltijd, omdat het verlichtend en ontspannend werkt.

Aroniabessen, ook wel zwarte appelbessen genoemd (Aronia melanocarpa), groeien aan compacte struiken van ongeveer 1 tot 3 meter hoog. De bessen hebben een diep paarse tot zwarte kleur.
Aroniabessen zijn bijzonder rijk aan anthocyaninen, de flavonoïden die de bessen hun kenmerkende kleur geven. Flavonoïden zijn plantenstoffen die de plant beschermen tegen ultraviolet licht, oxidatie en hitte. In vergelijking met blauwe bessen bevatten aroniabessen vier keer meer anthocyaninen.
De zwarte vruchten bevatten verschillende soorten anthocyanen. De natuurlijke functie van deze anthocyanen en andere polyfenolen is om het zaad van de aroniabes te beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Anthocyanen werken als natuurlijke antioxidanten.

De artisjok (Cynara scolymus) is een plant die oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied komt. Mensen eten de gesloten groene of paarse bloemknoppen als groente. Het blad van de artisjok heeft een licht bittere smaak. Deze plant wordt al eeuwenlang geconsumeerd vanwege de ondersteuning die het biedt aan de spijsvertering en de reinigende werking van de lever, dankzij de hoge concentratie antioxidanten.
De artisjok is rijk aan diverse voedingsstoffen en fytonutriënten. Het bevat onder andere bètacaroteen, vitamine C, vitamine B, en mineralen zoals calcium, magnesium en kalium. Ook bevat het flavonoïden, enzymen en tannines.

In de ayurvedische geneeskunde staat ashwagandha bekend als een 'rasayana', wat betekent dat het wordt gebruikt om zowel de fysieke als mentale gezondheid te ondersteunen. Het heeft een kalmerend effect en wordt gebruikt om beter te slapen en een evenwichtige geest te bevorderen. In India, waar dit kruid vandaan komt, gelooft men dat het de mannelijke potentie en de vrouwelijke gezondheid ondersteunt, vaak vergeleken met de kracht en vitaliteit van een paard.

Basilicum (Ocimum basilicum) is een plant uit de lipbloemenfamilie (Lamiaceae). De naam basilicum is afgeleid van het Oudgriekse woord 'basileus', wat koning betekent, wat ook terugkomt in de alternatieve benaming koningskruid. Oorspronkelijk komt basilicum voor in de regio's tussen Centraal-Afrika en Zuidoost-Azië.
In sommige farmacopeeën en traditionele geneeswijzen wordt basilicum aanbevolen voor de behandeling van artritis, bronchitis, verkoudheid, koorts, griep, maagzweren, reuma, oorpijn, epilepsie, hartziekten, malaria, sinusitis, slangenbeten, buikpijn en braken.
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat basilicum antioxidante, antivirale en antimicrobiële eigenschappen bezit.

De berendruif (Arctostaphylos uva-ursi) is een plant uit de heidefamilie (Ericaceae). De Nederlandse naam "berendruif" verwijst naar de veronderstelling dat beren dol zouden zijn op de vruchten van deze plant.
De wetenschappelijke naam Arctostaphylos uva-ursi is een tautologisch mengsel van Grieks en Latijn. Het Griekse 'arktos' en het Latijnse 'ursus' betekenen beide "beer", terwijl 'staphyle' en 'uva' beide "druif" betekenen.
Deze plant staat bekend om zijn ondersteunende werking voor de urinewegen. Al in de dertiende eeuw werd de berendruif in kruidenboeken vermeld en geprezen om haar gunstige effecten op de blaas.

De Berk (Betula) wordt al eeuwenlang gewaardeerd vanwege zijn heilzame eigenschappen, dankzij de aanwezigheid van bioactieve stoffen. Vroeger werd hij zelfs beschouwd als een heilige boom. In het voorjaar, vlak voordat de boom uitloopt, wordt berkensap afgetapt omdat dan de sapstroom het sterkst is. Dit sap zit vol met fytonutriënten, mineralen en vitaminen. Vervolgens worden de jonge bladeren verzameld, omdat ze ook juist in deze periode een hoog gehalte aan verschillende gunstige stoffen bevatten.


 
Berkenblad is rijk aan flavonoïden, saponinen en tannines. De saponinen en tannines zijn verantwoordelijk voor de vochtafdrijvende eigenschappen van de berk.

De bijvoet (Artemisia vulgaris) is een plant uit de composietenfamilie (Asteraceae), verwant aan alsem. Deze zwak aromatische plant heeft bladeren die aan de onderzijde witviltig behaard zijn. In België en Nederland is de bijvoet wijdverspreid, vaak te vinden op braakliggend terrein en langs wegen. De plant gedijt het best op zandhoudende grond. De stengel is 60–120 cm lang en vertoont vaak een roodachtige kleur.
In de oudheid legden de Romeinen bijvoet in hun schoeisel om vermoeidheid en pijn te verlichten. In Centraal-Mongolië, waar de bevolking vroeger veel last had van wolken grote muggen (zo groot als kleine garnaaltjes), werd de Mongoolse bijvoet (met zijn kenmerkende blauwachtige, harige, sappige bladeren) gebruikt om deze muggen te verdrijven in de vochtige grasvelden.

Bitterhout, in het Surinaams bekend als kwasibita, is het kernhout van de Quassia amara, een plantensoort uit het geslacht Quassia binnen de Hemelboomfamilie. Deze Zuid-Amerikaanse plant wordt vaak in de tropen aangeplant vanwege zijn gebruik als remedie tegen malaria.
Quassia amara is een kleine, altijdgroene struik die voorkomt in tropisch Zuid-Amerika, met name in de Guyana's, noordelijk Brazilië en Venezuela. De plant groeit in de onderlaag van het regenwoud en zijn opvallende rode bloemen worden bestoven door kolibries. Vanwege deze prachtige bloemen wordt de plant ook vaak voor decoratieve doeleinden aangeplant.

De brandnetel (Urtica dioica) is een krachtige en veelzijdige plant die op veel plaatsen voorkomt, ondanks zijn prikkelende eigenschap bij aanraking. Bekend om zijn culinaire toepassingen, zoals brandnetelsoep en -thee, staat de brandnetel ook bekend om zijn gezondheidsvoordelen.
Brandnetelblad is een traditioneel kruidengeneesmiddel met diverse toepassingen. Het draagt bij aan een gezonde huid, geeft glans aan het haar en versterkt de nagels. Bovendien kan het helpen bij het verzachten van de luchtwegen en het handhaven van een goede vochthuishouding. Daarnaast biedt het ondersteuning aan het hart en de bloedvaten.

Chlorella, een eencellige groene alg behorend tot de familie van groenwieren, gedijt in meren en rivieren van Zuidoost-Azië. Deze microscopische organisme is een ware schatkamer aan voedingsstoffen, waaronder eiwitten, vitamines, spoorelementen en omega 3-vetzuren.
Haar veelzijdigheid komt tot uiting in het ondersteunen van het immuunsysteem en het bevorderen van de leverontgifting. Tevens draagt chlorella bij aan een gezonde spijsvertering en ondersteunt het een normale darmfunctie. De naam 'chlorella' vindt zijn oorsprong in de Griekse woorden 'chloros' en 'ella', wat respectievelijk 'groen' en 'klein' betekent.

Cichorei (Cichorium) behoort tot de composietenfamilie (Compositae of Asteraceae) en omvat bekende groenten zoals witlof en andijvie. Het wordt voornamelijk om gezondheidsredenen geconsumeerd.
Sinds de late jaren van de twintigste eeuw worden cichoreiwortels niet alleen geteeld voor witlof, maar ook voor de productie van inuline en zoetstoffen, vooral fructose. Zowel inuline (een voedingsvezel) als fructose worden veel gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie.
Geroosterde cichoreiwortel wordt gebruikt als koffiesurrogaat of als ingrediënt bij het zetten van koffie. Vroeger werd dit uit noodzaak gedaan, zoals tijdens de Napoleontische blokkade tijdens de Franse bezetting.

Curcuma (ook bekend als Kurkuma) (Curcuma longa) wordt wereldwijd gerespecteerd als een van de meest waardevolle kruiden. Het vindt zijn oorsprong in de tropische gebieden van India en Zuidoost-Azië. Het poeder van de wortel staat bekend om zijn populariteit in de Aziatische keuken en staat in Nederland bekend als geelwortel, vanwege zijn rol in het kleuren van kerrie en mosterd.
Naast zijn culinaire toepassingen biedt curcuma ook diverse gezondheidsvoordelen. In India wordt curcuma al eeuwenlang gebruikt vanwege zijn effectieve werking op soepele gewrichten en de darmfunctie. Het is een krachtige antioxidant die gunstig is voor de lever en het bewegingsapparaat, terwijl het ook de spijsvertering bevordert.

Curcuma (ook bekend als Javaanse Gember) (Curcumae zanthorrhizae) wordt wereldwijd gerespecteerd als een van de meest waardevolle kruiden. Het vindt zijn oorsprong in de tropische gebieden van India en Zuidoost-Azië. Het poeder van de wortel staat bekend om zijn populariteit in de Aziatische keuken en staat in Nederland bekend als geelwortel, vanwege zijn rol in het kleuren van kerrie en mosterd.
Naast zijn culinaire toepassingen biedt curcuma ook diverse gezondheidsvoordelen. In India wordt curcuma al eeuwenlang gebruikt vanwege zijn effectieve werking op soepele gewrichten en de darmfunctie. Het is een krachtige antioxidant die gunstig is voor de lever en het bewegingsapparaat, terwijl het ook de spijsvertering bevordert. 

Damiana (Turnera diffusa) is een struik die zijn oorsprong vindt in het zuiden van Texas in de Verenigde Staten, evenals in Midden-Amerika, Mexico, Zuid-Amerika en het Caribisch gebied. Het behoort tot de familie Passifloraceae en wordt al eeuwenlang door de Maya-indianen gebruikt vanwege de bekende effecten op het libido. Zowel mannen als vrouwen hebben baat bij de libido-ondersteunende eigenschappen van damiana, dat ook bekend staat om zijn stressverlagende werking.
In Mexico bereiden vrouwen vaak thee van de geurige bladeren van de damianastruik of roken ze om hun lustgevoelens te stimuleren. Damianablad bevat verschillende actieve stoffen, waaronder bèta-sitosterol, arbutine en alkaloïden.

Het driekleurig viooltje (Viola tricolor) behoort tot de viooltjesfamilie (Violaceae) en is inheems in Europa, van Lapland tot aan het Middellandse Zeegebied, en zelfs in Siberië.
Deze plant, die eenjarig is maar soms ook meerjarig kan zijn, groeit tot een hoogte van 30 cm en heeft wortels die tot 45 cm diep kunnen gaan. De bloeiperiode strekt zich uit van mei tot oktober. De bloemen zijn minstens 1 cm breed, maar meestal groter, met een gemiddelde diameter van 1,5 cm.
Het driekleurig viooltje werd voor het eerst beschreven als een geneeskruid door Rembert Dodoens in 1554. Het werd traditioneel gebruikt bij kinderziekten en luchtwegaandoeningen. 

Rode zonnehoed (Echinacea purpurea) is een van de meest geteelde en gebruikte kruiden ter wereld vanwege zijn positieve invloed op het immuunsysteem. De geslachtsnaam 'echinacea' is afgeleid van het Griekse woord 'echinos', wat 'egel' betekent, vanwege de stekelige bloemkegel. Sinds het begin van de vorige eeuw is er in Europa veel onderzoek gedaan naar Echinacea purpurea.
Deze plant heeft een rijke geschiedenis en is oorspronkelijk afkomstig uit Noord-Amerika. Inheemse stammen gebruikten deze vaste plant vanwege de gunstige effecten op het immuunsysteem. Kolonistenarts H.C.F. Meyer nam deze kennis van de inheemse bevolking over en bracht in 1871 het eerste product op basis van echinacea op de markt.

Siberische ginseng (Eleutherococcus senticosus) heeft al eeuwenlang een goede reputatie in zowel China als Rusland als ondersteuner van het afweersysteem. Het extract van de wortel van Siberische ginseng is gunstig voor het geheugen en concentratievermogen.
De wortels zijn een rijke bron van bèta-caroteen, vitamine B1, B2, C en E, en ze bevatten veel eleutherosides. Het is belangrijk om Siberische ginseng niet te verwarren met zijn Koreaanse variant (Panax ginseng) of de Amerikaanse (Panax quinquefolius). Niet alleen verschillen de namen, maar ook de eigenschappen.

Fenegriek (Trigonella foenum-graecum), ook bekend als foenegriek, bokshoornklaver of Grieks hooi, staat bekend om zijn diverse gezondheidsvoordelen. Het kan helpen de eetlust te stimuleren, het immuunsysteem te ondersteunen en de vetstofwisseling te bevorderen.
Deze veelzijdige plant wordt vooral gebruikt als specerij in de Indiase keuken. De aromatische bladeren van fenegriek worden ook toegepast om de bittere smaak van medicijnen te maskeren. Oorspronkelijk afkomstig uit het Middellandse Zeegebied, heeft fenegriek later ook populariteit verworven in Azië. 
Fenegriek is rijk aan essentiële mineralen zoals ijzer en koper. Bovendien bevat het saponinen en coumarinen, waarbij coumarinen bekend staan om hun aangename hooi-achtige geur.

Gember is afkomstig van de wortel van de gemberplant (Zingiber officinale) en wordt in veel landen als specerij gebruikt vanwege zijn sterke smaak. Het bevat diverse bioactieve stoffen, waaronder gingerol, shogaol en zingiberene. Gember biedt ondersteuning aan het immuunsysteem, bevordert een gezonde spijsvertering en heeft een gunstig effect op het hart en de bloedvaten. Bovendien kan gember het welzijn bevorderen tijdens reizen met voertuigen.

Gerstegras (Hordeum vulgare) wordt verkregen door gerst volledig te laten ontkiemen en vervolgens de groene scheuten af te snijden wanneer ze een hoogte van 20 à 30 cm bereiken. Dit gras staat bekend om zijn hoge voedingsstofdichtheid. Het zit boordevol bioflavonoïden, bètacaroteen en een breed scala aan vitamines, waaronder A, B1, B2, B3, B6, B12, C, E en K. Bovendien bevat gerstegras mineralen zoals calcium, fosfor, kalium, ijzer en zink. Gerstegraspoeder is ook een rijke bron van chlorofyl en bevat alle essentiële aminozuren.