Kruiden Gesneden

De gewone agrimonie (Agrimonia eupatoria) is een kruidachtige plant behorend tot de rozenfamilie (Rosaceae). Deze plant, met zijn heldergele bloemen in lange, slanke aren, is vrij algemeen te vinden op kalkrijke bermen en dijken in België en Nederland.
In de kruidengeneeskunde wordt deze plant voor verschillende doeleinden gebruikt vanwege zijn actieve bestanddelen, waaronder triterpenen, looi- en bitterstoffen, flavonoïden, kiezelzuur en slijmstoffen.
De meest voorkomende toepassing is als thee, maar het kruid kan ook worden verwerkt tot een tinctuur.

De citroengele honingklaver (Melilotus officinalis), ook bekend als akkerhoningklaver, is een tweejarige of meerjarige plant uit de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae). Oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Europa, heeft deze plant zich inmiddels wereldwijd verspreid. Het is een slanke, onbehaarde plant die veelvuldig te vinden is langs wegen en op bouwland, en komt ook voor in duingebieden. De citroengele honingklaver bereikt een hoogte van 30 tot 150 cm en bloeit van juli tot oktober.

Luzerne (Medicago sativa), ook bekend als alfalfa, is een vaste plant die, afhankelijk van de variëteit en het klimaat, tussen de vijf en twaalf jaar kan leven. Met een hoogte tot één meter en trosjes van kleine paarse bloemen, lijkt de plant op klaver. De plant heeft een diep en krachtig wortelsysteem dat zich tot wel 4,5 meter kan uitstrekken.
Luzerne is inheems in Europa en wordt wereldwijd geteeld als veevoer. In Nederland wordt luzerne voornamelijk kunstmatig gedroogd voor de productie van eiwitrijk veevoer.

Absintalsem (Artemisia absinthium) is een plant uit de composietenfamilie (Asteraceae). Deze soort staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten als vrij zeldzaam en matig in aantal afgenomen. Het is een vaste plant die van nature groeit op droge, kalkrijke, stikstofrijke en bewerkte gronden in gematigde streken van Europa, Azië en Noord-Afrika. De geslachtsnaam Artemisia is afgeleid van de Griekse jachtgodin Artemis.
De knoppen van absintalsem worden traditioneel gezien als geneeskrachtig. Het bittere extract van deze knoppen is een belangrijk ingrediënt in dranken zoals vermout en klassieke absint. De belangrijkste smaakstoffen hierin zijn absinthine en het naar menthol ruikende terpeen thujon.

De artisjok (Cynara scolymus) is een plant die oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied komt. Mensen eten de gesloten groene of paarse bloemknoppen als groente. Het blad van de artisjok heeft een licht bittere smaak. Deze plant wordt al eeuwenlang geconsumeerd vanwege de ondersteuning die het biedt aan de spijsvertering en de reinigende werking van de lever, dankzij de hoge concentratie antioxidanten.
De artisjok is rijk aan diverse voedingsstoffen en fytonutriënten. Het bevat onder andere bètacaroteen, vitamine C, vitamine B, en mineralen zoals calcium, magnesium en kalium. Ook bevat het flavonoïden, enzymen en tannines.

In de ayurvedische geneeskunde staat ashwagandha bekend als een 'rasayana', wat betekent dat het wordt gebruikt om zowel de fysieke als mentale gezondheid te ondersteunen. Het heeft een kalmerend effect en wordt gebruikt om beter te slapen en een evenwichtige geest te bevorderen. In India, waar dit kruid vandaan komt, gelooft men dat het de mannelijke potentie en de vrouwelijke gezondheid ondersteunt, vaak vergeleken met de kracht en vitaliteit van een paard.

Aziatische waternavel  ook bekend als Gotu kola(Centella asiatica), is een plant die gedijt in Zuidoost-Azië en een centrale rol speelt in de Ayurvedische geneeskunde. Vanwege zijn diverse actieve stoffen wordt Aziatische waternavel veelzijdig toegepast in kruidengeneeskunde. Het staat bekend om zijn ondersteuning van cognitieve functies zoals geheugen, concentratie en leervermogen, en het wordt ook gebruikt voor het bevorderen van een gezonde bloedcirculatie en vaatfunctie.
Aziatische waternavel is een delicate plant met kruipende stengels en kleine, ronde bladeren, vaak vergezeld van witte of roze bloemen. De belangrijkste bioactieve stoffen in Aziatische waternavel zijn triterpene glycosiden, alkaloïden en etherische oliën.

Baardmos (Usnea barbata), soms ook wel 'oudemansbaard' genoemd, is een geslacht van korstmossen dat behoort tot de ascomyceten. Ze komen voor in vochtige bossen over de hele wereld, waar ze meestal aan boomtakken hangen. In zeldzame gevallen worden ze ook op de bodem of op rotsen aangetroffen. Het geslacht behoort tot de familie van Parmeliaceae. Baardmossen worden gekenmerkt door een struikachtige bouw en een centrale as vanwaaruit vertakkingen ontspringen. In gebieden die vrij zijn van luchtverontreiniging kunnen ze 10 tot 20 cm lang worden.

De zuurbes (Berberis vulgaris) is een struik die tot de berberisfamilie (Berberidaceae) behoort en van nature voorkomt in Eurazië.
De gehele plant, inclusief de vruchten en zaden, bevat berberine.
De struik groeit op vrij droge, meestal kalkhoudende grond langs struikgewas en bosranden.
Traditioneel werden de vitamine C-rijke bessen in Europa gebruikt voor het maken van jam. In landen als Iran worden de vruchten gebruikt als smaakmaker in rijstgerechten, vis en vlees.

De berendruif (Arctostaphylos uva-ursi) is een plant uit de heidefamilie (Ericaceae). De Nederlandse naam "berendruif" verwijst naar de veronderstelling dat beren dol zouden zijn op de vruchten van deze plant.
De wetenschappelijke naam Arctostaphylos uva-ursi is een tautologisch mengsel van Grieks en Latijn. Het Griekse 'arktos' en het Latijnse 'ursus' betekenen beide "beer", terwijl 'staphyle' en 'uva' beide "druif" betekenen.
Deze plant staat bekend om zijn ondersteunende werking voor de urinewegen. Al in de dertiende eeuw werd de berendruif in kruidenboeken vermeld en geprezen om haar gunstige effecten op de blaas.

De Berk (Betula) wordt al eeuwenlang gewaardeerd vanwege zijn heilzame eigenschappen, dankzij de aanwezigheid van bioactieve stoffen. Vroeger werd hij zelfs beschouwd als een heilige boom. In het voorjaar, vlak voordat de boom uitloopt, wordt berkensap afgetapt omdat dan de sapstroom het sterkst is. Dit sap zit vol met fytonutriënten, mineralen en vitaminen. 
Berk is rijk aan flavonoïden, saponinen en tannines. De saponinen en tannines zijn verantwoordelijk voor de vochtafdrijvende eigenschappen van de berk. Berk ondersteunt onder andere de nierfunctie en gezonde urinewegen, en is gunstig voor de lever. Bovendien bevordert het de gezondheid van de gewrichten en draagt het bij aan het handhaven van een normale cholesterolspiegel.

De bijvoet (Artemisia vulgaris) is een plant uit de composietenfamilie (Asteraceae), verwant aan alsem. Deze zwak aromatische plant heeft bladeren die aan de onderzijde witviltig behaard zijn. In België en Nederland is de bijvoet wijdverspreid, vaak te vinden op braakliggend terrein en langs wegen. De plant gedijt het best op zandhoudende grond. De stengel is 60–120 cm lang en vertoont vaak een roodachtige kleur.
In de oudheid legden de Romeinen bijvoet in hun schoeisel om vermoeidheid en pijn te verlichten. In Centraal-Mongolië, waar de bevolking vroeger veel last had van wolken grote muggen (zo groot als kleine garnaaltjes), werd de Mongoolse bijvoet (met zijn kenmerkende blauwachtige, harige, sappige bladeren) gebruikt om deze muggen te verdrijven in de vochtige grasvelden.

Bitterhout, in het Surinaams bekend als kwasibita, is het kernhout van de Quassia amara, een plantensoort uit het geslacht Quassia binnen de Hemelboomfamilie. Deze Zuid-Amerikaanse plant wordt vaak in de tropen aangeplant vanwege zijn gebruik als remedie tegen malaria.
Quassia amara is een kleine, altijdgroene struik die voorkomt in tropisch Zuid-Amerika, met name in de Guyana's, noordelijk Brazilië en Venezuela. De plant groeit in de onderlaag van het regenwoud en zijn opvallende rode bloemen worden bestoven door kolibries. Vanwege deze prachtige bloemen wordt de plant ook vaak voor decoratieve doeleinden aangeplant.

Blaaswier (Fucus vesiculosus) is een type bruinwier behorend tot het geslacht Fucus. Het gedijt langs de noordelijke kusten van de Atlantische en Stille Oceaan, en in de Noordzee en Oostzee, vaak te vinden in kelpwouden. Dit wier kenmerkt zich door luchtblazen die dienen als drijforgaan, hoewel er ook varianten bestaan zonder deze blaasjes.
Net als andere bruinwieren, is blaaswier rijk aan een specifieke klasse polyfenolen genaamd florotannines, die krachtige antioxidatieve eigenschappen bezitten. Daarnaast hebben deze florotannines antibiotische, antifungale en anti-inflammatoire eigenschappen.

Boldo (Peumus Boldus) is een veelzijdige plant met een lange geschiedenis van positieve effecten op de lever, gal en spijsvertering. Het bevat een combinatie van alkaloïden, etherische oliën, flavonoïden en looistoffen, die samen zorgen voor deze gunstige eigenschappen. Door zijn ondersteuning van de lever en gal en zijn bevordering van een gezonde spijsvertering is boldo een waardevolle aanvulling op een gezonde levensstijl. Bovendien versterkt boldo het immuunsysteem en fungeert het als een krachtige antioxidant.

Bonenkruid (Satureja) behoort tot de lipbloemenfamilie (Lamiaceae of Labiatae). De wetenschappelijke naam van bonenkruid is afgeleid van 'sater'. Tijdens de Romeinse tijd werd bonenkruid vooral gebruikt door de aanhangers van Bacchus. Ze droegen het in kransen in hun haar en gebruikten het regelmatig om hun potentie te verhogen. Hoewel veel kruidenboeken dit niet vermelden, is bonenkruid een van de oudste middelen om de potentie te verhogen.
In de oudheid waren de Romeinen dol op bonenkruidsaus, die met azijn werd gemaakt en op dezelfde manier als muntsaus bij vis- en vleesgerechten werd geserveerd. De meeste koks hadden hun eigen recepten voor het gebruik van bonenkruid.

Het geslacht Braam (Rubus) behoort tot de rozenfamilie en telt wereldwijd meer dan 1400 soorten. In Nederland en België groeien er meer dan 200 van deze soorten.
Bramen worden voornamelijk gewaardeerd vanwege hun vruchten, die variëren in kleur van rood tot donkerblauw. Ze hebben een zoete smaak en kunnen zowel vers worden gegeten als verwerkt tot bijvoorbeeld jam.
De bladeren van de braam kunnen worden gebruikt om kruidenthee te maken. Na het plukken moeten de bladeren op een droge en luchtige plek worden gedroogd, waarna ze gebruikt kunnen worden om thee van te zetten.

De brandnetel (Urtica dioica) is een krachtige en veelzijdige plant die op veel plaatsen voorkomt, ondanks zijn prikkelende eigenschap bij aanraking. Bekend om zijn culinaire toepassingen, zoals brandnetelsoep en -thee, staat de brandnetel ook bekend om zijn gezondheidsvoordelen.
Brandnetelblad is een traditioneel kruidengeneesmiddel met diverse toepassingen. Het draagt bij aan een gezonde huid, geeft glans aan het haar en versterkt de nagels. Bovendien kan het helpen bij het verzachten van de luchtwegen en het handhaven van een goede vochthuishouding. Daarnaast biedt het ondersteuning aan het hart en de bloedvaten.

Brandnetel (Urtica dioica) is een krachtige en veelzijdige plant die op vele manieren kan worden ingezet. Ondanks dat de plant bij aanraking prikt, staat hij vooral bekend om zijn waardevolle eigenschappen. Brandnetel is niet alleen geliefd in de keuken (denk aan brandnetelsoep of -thee), maar ook vanwege zijn vele voordelen voor de mens.
Deze wilde plant, afkomstig uit Afrika en Azië en bekend onder de Latijnse naam Urtica dioica, wordt al eeuwenlang gebruikt. In de kruidengeneeskunde worden niet alleen de gedroogde bladeren, maar ook de gedroogde wortels gewaardeerd. Brandnetelwortel wordt gebruikt om een goede prostaatfunctie te ondersteunen.

Breukkruid (Herniaria glabra) is een zeldzaam plantje uit de anjerfamilie (Caryophyllaceae), dat voorkomt als eenjarige, tweejarige of meerjarige kruidachtige plant. Het bloeit van juni tot oktober.

Oorspronkelijk werd het plantje gebruikt voor de behandeling van hernia, zoals de naam suggereert. Het werd ook toegepast tegen waterzucht en om de nieren te stimuleren.

Cichorei (Cichorium) behoort tot de composietenfamilie (Compositae of Asteraceae) en omvat bekende groenten zoals witlof en andijvie. Het wordt voornamelijk om gezondheidsredenen geconsumeerd.
Sinds de late jaren van de twintigste eeuw worden cichoreiwortels niet alleen geteeld voor witlof, maar ook voor de productie van inuline en zoetstoffen, vooral fructose. Zowel inuline (een voedingsvezel) als fructose worden veel gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie.
Geroosterde cichoreiwortel wordt gebruikt als koffiesurrogaat of als ingrediënt bij het zetten van koffie. Vroeger werd dit uit noodzaak gedaan, zoals tijdens de Napoleontische blokkade tijdens de Franse bezetting.

Cichorei (Cichorium) behoort tot de composietenfamilie (Compositae of Asteraceae) en omvat bekende groenten zoals witlof en andijvie. Het wordt voornamelijk om gezondheidsredenen geconsumeerd.
Sinds de late jaren van de twintigste eeuw worden cichoreiwortels niet alleen geteeld voor witlof, maar ook voor de productie van inuline en zoetstoffen, vooral fructose. Zowel inuline (een voedingsvezel) als fructose worden veel gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie.
Geroosterde cichoreiwortel wordt gebruikt als koffiesurrogaat of als ingrediënt bij het zetten van koffie. Vroeger werd dit uit noodzaak gedaan, zoals tijdens de Napoleontische blokkade tijdens de Franse bezetting.

Citroengras, ook wel bekend als sereh (Cymbopogon citratus), behoort tot de grassenfamilie (Poaceae). Deze plant wordt veel gebruikt in de Aziatische keuken, vooral in gerechten uit Thailand, India, Vietnam en Indonesië. Citroengras gedijt goed in verschillende regio's, waaronder India, Afrika, Vietnam, Australië en Amerika. In Indonesië staat het bekend onder de naam sereh, en ook in Nederland wordt deze benaming vaak gebruikt.
De bladeren van de citroengrasplant zijn de culinaire sterren. Ze hebben een verfrissende, citroenachtige smaak en worden niet rauw geconsumeerd. Vaak worden stukken citroengras toegevoegd aan gerechten tijdens het koken of stoven, waarna ze voor het opdienen worden verwijderd. 

Citroenkruid (Artemisia abrotanum) is een bossige struik die behoort tot de composietenfamilie. Van oorsprong komt de plant voor in Zuid-Europa, maar hij is geïntroduceerd in veel noordelijker gelegen gebieden van Europa.
Historisch gezien gebruikten de Germanen citroenkruid om druïdes en heksen af te weren. De Romeinen maakten er het parfum Abrotenum van. Naast het gebruik als parfum, werd citroenkruid ook ingezet voor het reinigen en ontgeuren van wonden, het behandelen van krampen en astma, en als verzachtende balsem.